عدد "اكتان" چيست

اگر شما "موتور خودرو چگونه كار مى كند" را خوانده باشيد مي دانيد كه تقريبا اكثر خودروها از موتورهاى  4 زمانه بنزيني استفاده مى كنند . يكي از اين 4 مرحله همان مرحله تراكم است. يعني زماني كه سيلندر پر از هوا و سوخت را توسط پيستون تحت فشار قرار داده و حجم آن كاهش مى يابد قبل از اينكه سيستم جرقه زني اقدام جرقه زدن توسط شمع نمايد. مقدار اين تراكم "نسبت تراكم" خوانده مى شود. موتور ها ممكن است نسبت تراكمي بين 8 تا 10 داشته باشند.

دسته بندى (رتبه بندى ) اكتان بنزين به ما مى گويد كه سوخت مورد نظر چه مقدار مى تواند متراكم شود قبل از اينكه خود به خود منفجر شود. زماني كه مخلوط سوخت و هما قبل از جرقه زنى شمع به علت تراكم منفجر مى شود . در اين حالت اصطلاحا مى گويند كه حالت "ضربه " پيش آمده و مخلوط سوخت و هوا قبل از جرقه زني منفجر شده . كه اين ضربه مى تواند صدماتي به موتور بزند ( از جمله به گژنپين , پيستون , شاتون و.. ) .بنابراين چيزي نيست كه دوست داشته باشيد رخ بدهد.سوخت هاي  با اكتان پايين  (مانند بنزين معمولي با اكتان 87) مى توانند كمترين  مقدار تراكم قبل از انفجار خود به خودي  را داشته باشند .

نسبت تراكم موتور شما توسط درجه بندي اكتان سوختي  كه شما بايستي به خودرو خود بزنيد مشخص    مي شود. يكي از راه هاي افزايش    "اسب بخار " موتور , افزايش نسبت تراكم است . بنابراين "موتور با كارايي بالا "  يك نسبت تراكم بالا دارد و نيز نياز به سوخت با اكتان بالا نيز دارد . از مزيت هاي نسبت تراكم بالا اين اين است كه اسب بخار بيشترى  بدست مى دهد بدون اينكه اندازه موتور تغييري كند يا وزنش  زياد شود . و از معايب آن نيز اين است كه استفاده از سوخت با اكتان بالا هزينه بالايي نيز دارد .

  اسم "اكتان"  از حقيقت زير ناشي مى شود : وقتي شما نفت خام را در پالايشگاه (تصفيه خانه) مي شكنيد. د ر حقيقت شما زنجيرهاي كربني با طول هاي متفاوت بدست مى آوريد. اين طول هاي زنجيري متفاوت مي توانند  از همديگر جدا شوند و يا در سوخت هاي ديگر مخلوط شوند . براي مثال شما ممكن است  نام " متان " و "پروپان" و "بوتان" را شنيده باشيد. هر سه اينها از هيدرو كربن ها هستند . متان فقط يك اتم كربن دارد . پروپان نيز سه اتم زنجيري  كربن دارد و بوتان 4 اتم و پنتان 5 اتم و هگزان 6 اتم و هپتان 7 اتم و سرانجام اكتان 8 اتم كربن دارد.

 هپتان از نظر نسبت تراكم ضعيف است و فقط به مقدار كمي متراكم مى شود و بعد از آن  نيز خود به خود منفجر مى شود . ولي اكتان از اين نظر بسيار خوب است . شما مي توانيد . شما مي توانيد آن را بسيار متراكم كنيد  و اتفاقي  نمي افتد.بنزين با اكتان 87 بنزيني است كه 87 درصد اكتان و 13 درصد هپتان دارد. اكتان  نيز در يك سطح  از نسبت تراكم  خود به خود  منفجر مي شود  و فقط بايستى در موتورهايي به كار رود كه نسبت تراكم آنها از اين سطح بالاتر نباشد .

در طول جنگ اول جهاني  كشف شده بود كه مى توان  يك ماده شيميايي به نام تترا اتيل سرب به بنزين اضافه كرد  و رتبه اكتان آن را به صورت قابل توجهي افزايش داد.و اين باعث افزايش استفاده از سرب در بنزين مى شود . متاسفانه  تبعات افزودن سرب به بنزين به قرار زير است:

• سرب مانعي در مقابل مبدل كاتاليست ايجاد مي كند و آن را ظرف چند دقيق خراب مي كند .

• زمين پوشيده از لايه هاي نازك سرب  مى شود  و سرب نيز يك ماده شيميايي بسيار سمي است  كه براي انسانها خطرناك است.

زماني كه استفاده از سرب در بنزين ممنوع شد. بنزين گرانتر شد چون  پالايشگاه ديگر نمي توانست با افزودن سرب درجه اكتان  آن را بالا ببرد.

هواپيماها اما هنوز اجازه دارند كه بنزين با سرب بزنند كه اين نوع از بنزين به  Avgas معروف است  و عدد اكتان 100 يا بالاتر  عموما در موتورهاي با عملكرد  بالاي هواپيما استفاده مى شود . در مورد Avgas 100 رتبه كارايي بنزين است و نه درصدي از عدد اكتان آن . در حقيقت افزودن تترا اتيل سرب سطح تراكم بنزين را بال مي برد و نه عدد اكتان را.

مهندسان هم اكنون در تلاشند  تا موتورهاي هواپيما را بهبود بخشند تا  بتواند ز  بنزين بدون سرب  استفاده كند .موتورهاي  جت هم اكنون  نفت سفيد مى سوزانند.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: